İLK YARDIM SORULARI 8
1. Aşağıdakilerden hangisi donukta yapılacak ilkyardım uygulamalarından değildir ?
a) H/Y soğuk ortamdan uzaklaştırılır
b) Donmuş yerler ovularak ısıtılır
c) Islanmış olan giysiler çıkartılır
d) H/Yaralıya sıcak içecekler verilir
CEVABI GÖR
Doğru Cevap: b) Donmuş yerler ovularak ısıtılır
Açıklama: Donukta İlkyardım ve Yanlış Uygulamalar
Donuk, aşırı soğuğa maruz kalma sonucu dokularda meydana gelen hasardır. İlk yardımın amacı, doku hasarını en aza indirmek ve hastayı güvenli bir şekilde sağlık kuruluşuna ulaştırmaktır. Donmuş bölgeleri ovmak gibi bazı uygulamalar, dokuya daha fazla zarar verebilir.
- a) H/Y soğuk ortamdan uzaklaştırılır: Bu ifade **doğrudur**. Donuk vakalarında ilk ve en önemli adım, hastayı soğuk ve rüzgarlı ortamdan uzaklaştırarak daha sıcak ve güvenli bir yere almaktır.
- b) Donmuş yerler ovularak ısıtılır: Bu ifade **yanlıştır ve kesinlikle yapılmaması gereken bir uygulamadır!** Donmuş dokular oldukça hassastır ve buz kristalleri içerir. Donmuş bölgeyi ovmak veya masaj yapmak, dokularda daha fazla hasara (mekanik travma) ve kan damarlarında yırtılmalara neden olabilir. Isıtma işlemi yavaş ve kontrollü olmalıdır (ılık su banyosu gibi, ancak ilk yardımcı tarafından yapılmamalıdır).
- c) Islanmış olan giysiler çıkartılır: Bu ifade **doğrudur**. Islak giysiler, ısı kaybını artırır ve donmanın şiddetini artırabilir. Hastanın üzerindeki ıslak ve soğuk giysiler çıkarılarak, yerine kuru ve sıcak giysiler giydirilmeli veya battaniye ile sarılmalıdır.
- d) H/Yaralıya sıcak içecekler verilir: Bu ifade **doğrudur**. Eğer hastanın bilinci açıksa ve yutabiliyorsa, sıcak, alkolsüz ve kafeinsiz içecekler verilmesi vücut ısısının yükseltilmesine yardımcı olabilir.
Özetle, donukta en tehlikeli yanlışlardan biri, donmuş bölgeyi ovmak veya hızlı bir şekilde ısıtmaya çalışmaktır. Doğru olan, hastayı soğuktan uzaklaştırmak, ıslak giysileri çıkarmak ve tıbbi yardım gelene kadar yavaşça ısınmasını sağlamaktır.
2. Koma pozisyonu nasıl olmalıdır?
a) Sırt üstü ayaklar 30 cm yüksekte
b) Yarı oturur pozisyonda
c) Yarı ( yan ) yatar pozisyon
d) Yüz üstü pozisyon
CEVABI GÖR
Doğru Cevap: c) Yarı (yan) yatar pozisyon
Açıklama: Koma Pozisyonu (Derlenme Pozisyonu)
Koma pozisyonu, bilinci kapalı olan ancak solunumu devam eden bir kişiye verilen özel bir yan yatış pozisyonudur. Bu pozisyonun temel amacı, dilin geriye düşerek hava yolunu tıkamasını engellemek ve olası kusmuk veya salgıların solunum yoluna kaçmasını (aspirasyon) önlemektir.
- a) Sırt üstü ayaklar 30 cm yüksekte: Bu, **şok pozisyonudur** ve kan basıncı düşüklüğü (şok) durumunda beyne kan akışını artırmak için kullanılır. Koma pozisyonu değildir.
- b) Yarı oturur pozisyonda: Bu pozisyon, genellikle solunum güçlüğü çeken veya kalp rahatsızlığı olan bilinçli hastalarda rahat nefes almalarını sağlamak için kullanılır. Bilinci kapalı bir hasta için uygun değildir, çünkü dil geriye kaçabilir veya kusmuk aspire edilebilir.
- c) Yarı (yan) yatar pozisyon: Bu ifade **doğrudur**. Koma pozisyonu, hastanın bir kolu başının altına yerleştirilerek, diğer kolu göğsünün üzerine konularak ve bir bacağı dizden bükülerek yan yatırılmasıyla sağlanır. Bu pozisyon, dilin geriye düşmesini engeller ve olası kusmukların ağızdan dışarı akmasını sağlar.
- d) Yüz üstü pozisyon: Yüzüstü pozisyon, bilinci kapalı bir hasta için tehlikelidir çünkü hava yolu tıkanabilir ve hasta nefes almakta zorlanabilir. Bu pozisyon, ilk yardımda genellikle tercih edilmez.
Özetle, koma pozisyonu, bilinçsiz ancak solunumu olan hastaların hava yolunu açık tutmak ve boğulma riskini azaltmak için kullanılan güvenli bir yan yatış pozisyonudur.
3. Komadaki bir hasta ve yaralıda aşağıdakilerden hangisi kaybolur?
a) Bilinç
b) Solunum
c) Dolaşım
d) Nabız
CEVABI GÖR
Doğru Cevap: a) Bilinç
Açıklama: Koma Durumu Nedir?
Koma, beynin uyanıklık ve farkındalık fonksiyonlarının ciddi şekilde bozulduğu, derin ve uzun süreli bir bilinç kaybı durumudur. Komadaki bir kişi çevresine tepki vermez, uyanmaz ve genellikle kendi başına nefes alabilir ancak bilinci tamamen kapalıdır.
- a) Bilinç: Bu ifade **doğrudur**. Komanın temel tanımı, bilincin tamamen kaybolmasıdır. Komadaki bir kişi, sesli uyarana, ağrılı uyarana tepki vermez ve çevresinin farkında değildir.
- b) Solunum: Bu ifade **yanlıştır**. Komadaki bir hastanın solunumu genellikle devam eder. Eğer solunum durmuşsa, bu durum kalp durmasıyla birlikte değerlendirilir ve Temel Yaşam Desteği (TYD) gerektirir. Koma pozisyonu da solunumu olan, bilinci kapalı hastalar için verilir.
- c) Dolaşım: Bu ifade **yanlıştır**. Komadaki bir hastanın dolaşım sistemi (kalp atışı ve kan akışı) genellikle devam eder. Dolaşım durmuşsa, bu kalp durmasıdır ve komadan daha acil bir durumdur.
- d) Nabız: Bu ifade **yanlıştır**. Nabız, dolaşım sisteminin bir göstergesidir. Dolaşım devam ettiği sürece nabız da alınabilir. Nabız alınamıyorsa, bu dolaşım durması anlamına gelir.
Özetle, koma durumunda kaybolan temel fonksiyon **bilinçtir**. Solunum ve dolaşım genellikle devam eder, ancak yakından takip edilmeleri gerekir.
4. Hasta ve Yaralının ilk değerlendirilmesinde ilk yapılacak olan nedir?
a) Solunum yolu açıklığının kontrolü
b) Dolaşımın değerlendirilmesi
c) Bilinç durumunun değerlendirilmesi
d) Solunumun değerlendirilmesi
CEVABI GÖR
Doğru Cevap: c) Bilinç durumunun değerlendirilmesi
Açıklama: Hasta/Yaralının İlk Değerlendirmesi (ABCDE Yaklaşımı)
İlk yardımda hasta/yaralının ilk değerlendirmesi, hayati tehlike arz eden durumları hızla tespit etmek ve öncelikli müdahaleleri başlatmak için sistematik bir yaklaşımla yapılır. Bu yaklaşımın başında **bilinç durumu** kontrolü gelir.
- a) Solunum yolu açıklığının kontrolü: Bu, ilk değerlendirmenin ikinci aşaması olan “A – Hava yolu” kontrolüdür. Bilinci kapalı bir hastada hava yolu tıkanabilir, ancak önce bilinç kontrolü yapılmalıdır.
- b) Dolaşımın değerlendirilmesi: Bu, ilk değerlendirmenin üçüncü aşaması olan “C – Dolaşım” kontrolüdür (nabız, kanama vb.).
- c) Bilinç durumunun değerlendirilmesi: Bu ifade **doğrudur**. İlk değerlendirme, ilk olarak hastanın bilinci açık mı, kapalı mı diye kontrol edilerek başlar. Bu, ilk yardımcının “Merhaba, iyi misiniz?” diye seslenmesi ve omuzlarından hafifçe sarsmasıyla yapılır. Bilinç düzeyi, sonraki adımları belirler (örneğin, bilinci açıksa rahatlatma ve dinleme, bilinci kapalıysa hava yolu kontrolü vb.).
- d) Solunumun değerlendirilmesi: Bu, ilk değerlendirmenin “B – Solunum” kontrolüdür (Bak-Dinle-Hisset yöntemi). Bilinç kontrolünden sonra yapılır.
İlk yardımda, hayati fonksiyonların değerlendirilmesi genellikle “ABC” (Hava yolu, Solunum, Dolaşım) kuralına göre yapılır. Ancak tüm bu adımların başında, kişinin tepkili olup olmadığını anlamak için **bilinç kontrolü** gelir. Kişi tepki veriyorsa, acil durumun ciddiyeti farklı değerlendirilir; tepki vermiyorsa, diğer hayati bulgular (hava yolu, solunum, dolaşım) daha detaylı incelenir.
5. Bebeklerde bilinç kontrolü nereden yapılır?
a) Seslenerek
b) Omuzdan sarsarak
c) Topuktan uyararak
d) Koltuk altından uyararak
CEVABI GÖR
Doğru Cevap: c) Topuktan uyararak
Açıklama: Bebeklerde Bilinç Kontrolü
Bebeklerde (0-1 yaş) bilinç kontrolü, yetişkinlerden farklı bir hassasiyetle yapılmalıdır. Bebeklerin narin yapıları nedeniyle sarsma gibi yöntemler yerine daha nazik uyaranlar tercih edilir.
- a) Seslenerek: Bebeklerde seslenmek bilinç kontrolünün bir parçası olabilir, ancak tek başına yeterli değildir. Fiziksel bir uyaran da gereklidir.
- b) Omuzdan sarsarak: Bu ifade **yanlıştır**. Bebeklerde ve küçük çocuklarda omuzdan sarsmak, özellikle kafa ve boyun bölgesinde ciddi travmalara yol açabilir (sarsılmış bebek sendromu). Bu nedenle kesinlikle kaçınılması gereken bir uygulamadır.
- c) Topuktan uyararak: Bu ifade **doğrudur**. Bebeklerde bilinç kontrolü yapılırken, bebeğin ayak tabanı veya topuğu hafifçe ovularak ya da şaplatılarak ağrılı uyarana tepki vermesi beklenir. Bu yöntem, bebeğe zarar vermeden bilincini değerlendirmenin güvenli bir yoludur.
- d) Koltuk altından uyararak: Koltuk altından uyarma da bir yöntem olabilir ancak topuktan uyarma kadar yaygın ve spesifik olarak belirtilen bir uygulama değildir. Topuktan uyarma, özellikle bebeklerde merkezi sinir sistemi fonksiyonlarını değerlendirmede daha standart bir yaklaşımdır.
Özetle, bebeklerde bilinç kontrolü yaparken nazik davranmak çok önemlidir. **Topuktan uyarma**, bebeğe zarar vermeden tepkisini gözlemlemek için en güvenli ve etkili yöntemlerden biridir.
6. Aşağıdakilerden hangisi hareket sisteminde yer alan organlardandır?
a) Kalp
b) Mide
c) Kas
d) Beyin
CEVABI GÖR
Doğru Cevap: c) Kas
Açıklama: Hareket Sistemi ve Bileşenleri
Hareket sistemi (kas-iskelet sistemi), vücudumuzun hareket etmesini, duruşunu korumasını ve organları korumasını sağlayan sistemdir. Başlıca kemikler, eklemler ve kaslardan oluşur.
- a) Kalp: Kalp, **dolaşım sisteminin** ana organıdır. Kanı vücuda pompalayarak oksijen ve besinlerin taşınmasını sağlar. Hareket sisteminde yer almaz.
- b) Mide: Mide, **sindirim sisteminin** bir parçasıdır. Besinlerin parçalanması ve sindirilmesinde görevlidir. Hareket sisteminde yer almaz.
- c) Kas: Bu ifade **doğrudur**. Kaslar, kemiklere bağlı olarak çalışır ve kasılıp gevşeyerek vücudun hareket etmesini sağlar. İskelet kasları, hareket sisteminin temel bileşenlerindendir.
- d) Beyin: Beyin, **sinir sisteminin** ana organıdır. Hareketleri koordine eder, düşünme, öğrenme ve duyuları kontrol eder, ancak kendisi hareket sisteminin bir parçası değildir; hareket sisteminin çalışmasını kontrol eder.
Özetle, vücudumuzdaki hareketi sağlayan temel yapılar kemikler, eklemler ve **kaslardır**. Bu nedenle kaslar hareket sisteminin bir parçasıdır.
7. Deri yoluyla zehirlenmelerde aşağıdakilerden hangisi yapılır?
a) 15-20 dk. Deri bol su ile yıkanır
b) 112 aranır
c) Giysiler çıkartılır
d) Hepsi
CEVABI GÖR
Doğru Cevap: d) Hepsi
Açıklama: Deri Yoluyla Zehirlenmelerde İlkyardım
Deri yoluyla zehirlenmeler (ciltle temas eden zehirli maddeler), zehrin ciltten emilerek vücuda yayılmasıyla ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu durumda yapılan ilk yardım müdahaleleri, zehrin ciltten uzaklaştırılması ve yayılımının engellenmesine odaklanmalıdır.
- a) 15-20 dk. Deri bol su ile yıkanır: Bu ifade **doğrudur**. Zehirli madde ciltten hızla uzaklaştırılmalıdır. En etkili yöntem, zehirli bölgeyi bol, tazyiksiz ve akan su altında en az 15-20 dakika boyunca yıkamaktır. Bu, zehrin ciltten uzaklaştırılmasını sağlar. Sabun kullanılması gerekiyorsa nötr sabunlar tercih edilmelidir.
- b) 112 aranır: Bu ifade **doğrudur**. Zehirlenme vakaları acil tıbbi müdahale gerektirir. Cilt yıkama gibi ilk yardım adımları uygulandıktan hemen sonra veya eş zamanlı olarak **112 Acil Çağrı Merkezi** aranarak profesyonel yardım istenmelidir.
- c) Giysiler çıkartılır: Bu ifade **doğrudur**. Zehirli maddeyle temas eden giysiler, zehrin ciltte kalmasına ve yayılmasına neden olabilir. Bu nedenle, üzerindeki zehirli madde bulaşmış giysiler hızla çıkarılmalı ve güvenli bir şekilde (örneğin poşete konularak) imha edilmelidir.
Yukarıdaki tüm şıklar, deri yoluyla zehirlenmelerde yapılması gereken doğru ve tamamlayıcı ilk yardım uygulamalarıdır. Hepsi bir bütünün parçasıdır ve uygulanmalıdır.
8. Kırık tespiti sırasında neye dikkat edilmelidir?
a) Yaralı bölge sabit tutulmalıdır
b) Açık yara varsa önce üzeri kapatılmalıdır
c) Yaralı bölge nasıl bulunduysa öyle tespit edilmelidir
d) Hepsi
CEVABI GÖR
Doğru Cevap: d) Hepsi
Açıklama: Kırık Tespitinde Temel Prensipler
Kırık tespiti (immobilizasyon), kırılan kemiğin veya çıkık eklemin hareketini sınırlayarak ağrıyı azaltmak, daha fazla hasarı önlemek ve iyileşme sürecine destek olmak amacıyla yapılan bir ilk yardım uygulamasıdır. Bu işlem sırasında dikkat edilmesi gereken birkaç önemli nokta vardır:
- a) Yaralı bölge sabit tutulmalıdır: Bu ifade **doğrudur**. Kırık veya çıkık şüphesi olan bölgenin hareket etmemesi, kırık uçlarının çevre dokulara (damarlar, sinirler, kaslar) zarar vermesini engeller ve ağrıyı azaltır. Tespit yapılırken, yaralı bölgenin altındaki ve üstündeki eklemleri de içine alacak şekilde sabitlenmesi gerekir.
- b) Açık yara varsa önce üzeri kapatılmalıdır: Bu ifade **doğrudur**. Eğer kırıkla birlikte deride bir yara (açık kırık) varsa, tespit işleminden önce enfeksiyon riskini en aza indirmek için yara temiz bir bezle (tercihen steril) kapatılmalıdır.
- c) Yaralı bölge nasıl bulunduysa öyle tespit edilmelidir: Bu ifade **doğrudur**. Kırık şüphesi olan uzvu düzeltmeye veya orijinal konumuna getirmeye çalışmak, kemiğe veya çevre dokulara daha fazla zarar verebilir. Uzuv, bulunduğu pozisyonda, mümkün olduğunca hareket ettirilmeden sabitlenmelidir.
Yukarıdaki tüm şıklar, kırık tespiti sırasında uygulanması gereken önemli ve doğru ilk yardım prensipleridir. Bu prensiplere uyulması, hastanın durumunun kötüleşmesini engeller ve hastaneye güvenli bir şekilde ulaşmasını sağlar.
9. Kanamanın ciddiyeti hangi duruma bağlı değildir?
a) Kanamanın hızına
b) Vücutta aktığı bölgeye
c) Kan grubuna
d) Kişinin fiziksel durumuna
CEVABI GÖR
Doğru Cevap: c) Kan grubuna
Açıklama: Kanamanın Ciddiyetini Etkileyen Faktörler
Kanamanın ciddiyeti, birçok faktöre bağlıdır ve hızlıca değerlendirilmesi gereken acil bir durumdur. Bu faktörler, vücudun kan kaybına ne kadar hızlı tepki vereceğini ve ne kadar risk altında olduğunu belirler.
- a) Kanamanın hızına: Bu ifade **doğrudur**. Hızlı kanama, vücudun kan kaybını telafi etme yeteneğini aşar ve daha kısa sürede şoka girmeye neden olabilir. Fışkırır tarzda veya durmaksızın akan kanama, yavaş sızıntıdan çok daha ciddidir.
- b) Vücutta aktığı bölgeye: Bu ifade de **doğrudur**. Beyin, karın içi organlar, büyük atardamarlar gibi hayati bölgelerdeki kanamalar, kol veya bacak gibi daha az kritik bölgelerdeki kanamalardan çok daha tehlikelidir. Örneğin, kafa içi kanamalar, kan miktarı az olsa bile beyne yaptığı baskı nedeniyle hayatı tehdit edebilir.
- c) Kan grubuna: Bu ifade **yanlıştır**. Kan grubu (A, B, AB, 0 veya Rh faktörü) kanamanın ciddiyetini doğrudan etkileyen bir faktör değildir. Kan grubu, sadece kan nakli gerektiğinde uygun kanın belirlenmesi için önemlidir. Kanama sırasında kan grubunun ne olduğunun birincil olarak bir etkisi yoktur.
- d) Kişinin fiziksel durumuna: Bu ifade de **doğrudur**. Kişinin genel sağlık durumu (yaş, kronik hastalıklar, kullandığı ilaçlar gibi faktörler) kanamanın ciddiyetini etkiler. Örneğin, yaşlılar, çocuklar, kan inceltici kullananlar veya kronik hastalığı olanlar, aynı miktardaki kan kaybına daha kötü tepki verebilirler.
Özetle, kan grubunun kanamanın ciddiyeti üzerinde doğrudan bir etkisi yoktur. Asıl önemli olan kanamanın hızı, yeri ve kişinin genel sağlık durumudur.
10. Kulak kanaması olan bilinçsiz hastaya hangi pozisyon verilir.?
a) Kanayan kulak altta kalacak şekilde koma pozisyonu
b) Kanayan kulak üstte kalacak şekilde koma pozisyonu
c) Yarı oturur pozisyon
d) Şok pozisyonu
CEVABI GÖR
Doğru Cevap: a) Kanayan kulak altta kalacak şekilde koma pozisyonu
Açıklama: Kulak Kanamasında ve Bilinçsiz Hastada Pozisyon
Kulak kanaması, özellikle baş travması sonrası meydana geldiğinde, beyin veya kafatası tabanında bir kırığın belirtisi olabilir. Bilinçsiz bir hastada ise en büyük risk, kanın veya kusmuğun solunum yoluna kaçmasıdır. Bu nedenle doğru pozisyon hayat kurtarıcıdır.
- a) Kanayan kulak altta kalacak şekilde koma pozisyonu: Bu ifade **doğrudur**. Bilinci kapalı bir hastada koma pozisyonu (yan yatış pozisyonu) hava yolunun açık kalmasını ve dilin geriye düşmesini engeller. Kulak kanaması varsa, kanayan kulağın altta kalmasını sağlamak, kanın dışarı akmasına izin verir ve iç kulakta veya beyinde basınç birikmesini engellemeye yardımcı olur. Ayrıca, kanın boğaza akarak solunum yoluna kaçmasını önler.
- b) Kanayan kulak üstte kalacak şekilde koma pozisyonu: Bu ifade **yanlıştır**. Kanayan kulağın üstte kalması, kanın içeride birikmesine veya iç kulakta basınç oluşturmasına neden olabilir, bu da durumu kötüleştirebilir.
- c) Yarı oturur pozisyon: Yarı oturur pozisyon, solunum güçlüğü çeken bilinçli hastalarda kullanılır. Bilinçsiz bir hastada bu pozisyon, dilin geriye düşme ve hava yolunu tıkama riskini artırır, ayrıca kusmuk aspire etme riski de yüksektir.
- d) Şok pozisyonu: Şok pozisyonu (sırt üstü, ayaklar 30 cm yüksekte) dolaşımı desteklemek için kullanılır. Ancak bilinçsiz bir hastada hava yolu güvenliğini sağlamaz ve kusma durumunda aspirasyon riskini artırır.
Özetle, kulak kanaması olan bilinçsiz bir hastada öncelik hava yolu güvenliğini sağlamak ve kanın dışarı akmasını sağlamaktır. Bu nedenle **kanayan kulak altta kalacak şekilde koma pozisyonu** en uygun ilk yardım müdahalesidir.
