İLK YARDIM SORULARI 14

1. Aşağıdakilerden hangisi suda boğulmalarda yapılan ilkyardım için yanlıştır?

a) Hastanın ve kendimizin güvenliğini garantiye almalıyız

b) Hastanın akciğerindeki suyu çıkartmalıyız

c) İlkyardımcı tek değilse, bilinç kontrolundan hemen sonra 112 aratılmalıdır.

d) İlkyardımcının yakınında kimse yoksa 5 tur kalp masajı ve suni solunum yapıldıktan sonra 112 aranır.

CEVABI GÖR

Doğru Cevap: b) Hastanın akciğerindeki suyu çıkartmalıyız

Açıklama: Suda Boğulmalarda Yanlış İlkyardım Uygulaması

Suda boğulma, solunum yollarının sıvıyla tıkanması sonucu oksijen alamama durumudur. İlk yardımda temel amaç, solunumu yeniden başlatmak ve hastanın hayatta kalma şansını artırmaktır. Bazı eski ve yanlış bilinen uygulamalar durumu daha da kötüleştirebilir.

• a) Hastanın ve kendimizin güvenliğini garantiye almalıyız: Bu ifade **doğrudur**. Her acil durumda olduğu gibi, suda boğulma vakasında da ilk yardımcının kendi güvenliği (suya girmeden önce riskleri değerlendirme, uygun ekipman kullanma, akıntıya dikkat etme vb.) en önceliklidir. Güvenli bir şekilde müdahale edilemiyorsa yardım çağırmak daha doğru olabilir.
• b) Hastanın akciğerindeki suyu çıkartmalıyız: Bu ifade **yanlıştır**. Boğulma vakalarında hastanın akciğerindeki suyu çıkarmaya çalışmak (örneğin karın bölgesine bastırarak veya hastayı ters çevirerek), zaman kaybına neden olur, mide içeriğinin solunum yoluna kaçmasına (aspirasyon) yol açabilir ve omurga yaralanması riskini artırır. Akciğerlerdeki su miktarı genellikle çok fazla değildir ve asıl sorun oksijen eksikliğidir. Önemli olan, hemen solunumu başlatmaktır.
• c) İlkyardımcı tek değilse, bilinç kontrolundan hemen sonra 112 aratılmalıdır: Bu ifade **doğrudur**. Eğer birden fazla ilk yardımcı varsa, bilinç kontrolü yapıldıktan ve solunum/dolaşım olmadığı anlaşıldıktan hemen sonra, bir kişi 112’yi ararken diğeri Temel Yaşam Desteği’ne başlamalıdır. Bu, zaman kaybını önler.
• d) İlkyardımcının yakınında kimse yoksa 5 tur kalp masajı ve suni solunum yapıldıktan sonra 112 aranır: Bu ifade **doğrudur**. Boğulma gibi solunum yoluyla ilgili acil durumlarda (veya çocuklarda), ilk neden oksijen yetersizliğidir. Bu nedenle, tek ilk yardımcı varsa, 112’yi aramadan önce yaklaşık 2 dakika (5 tur 30:2 oranında kalp masajı ve suni solunum) temel yaşam desteği uygulayarak beyne oksijen gitmesini sağlamak önceliklidir.

Özetle, suda boğulmalarda yapılan en yaygın ve yanlış uygulamalardan biri, hastanın akciğerindeki suyu çıkarmaya çalışmaktır. Bunun yerine, hava yolunu açmaya ve **hemen solunumu ve dolaşımı desteklemeye** odaklanılmalıdır.

2. Aşağıdakilerden hangisi dış kanamalarda yapılan ilkyardım uygulamalarından değildir?

a) Gerekirse bası noktalarına bastırılır

b) Kanayan yere temiz bir bezle bastırılır

c) Kanayan bölge havaya kaldırılır

d) Kanama yavaşlasın diye kanayan bölgeye buz konur.

CEVABI GÖR

Doğru Cevap: d) Kanama yavaşlasın diye kanayan bölgeye buz konur.

Açıklama: Dış Kanamalarda Doğru ve Yanlış İlkyardım Uygulamaları

Dış kanamalar, kanın vücut dışına aktığı durumlardır. Bu tür kanamalarda ilk yardımın temel amacı, kanamayı kontrol altına almak ve kan kaybını en aza indirmektir. Hızlı ve doğru müdahale, hayat kurtarıcı olabilir.

• a) Gerekirse bası noktalarına bastırılır: Bu ifade **doğrudur**. Doğrudan baskı veya yükseltme ile durdurulamayan şiddetli kanamalarda, kanayan damara daha yakın olan ana atardamarların geçtiği bası noktalarına (örneğin koltuk altı, kasık) baskı uygulamak kan akışını yavaşlatmaya yardımcı olabilir.
• b) Kanayan yere temiz bir bezle bastırılır: Bu ifade **doğrudur**. Dış kanamalarda ilk ve en önemli adım, kanayan bölgeye temiz bir bez (tercihen steril gazlı bez) ile doğrudan ve sürekli baskı uygulamaktır. Bu, kanın pıhtılaşmasına ve damarın büzülmesine yardımcı olarak kanamayı durdurur.
• c) Kanayan bölge havaya kaldırılır: Bu ifade **doğrudur**. Mümkünse, kanayan bölge kalp seviyesinin üzerine kaldırılmalıdır. Bu, yer çekimi etkisiyle kan akışını azaltarak kanamanın kontrol altına alınmasına yardımcı olur.
• d) Kanama yavaşlasın diye kanayan bölgeye buz konur: Bu ifade **yanlıştır**. Kanamayı doğrudan durdurmak için öncelikli olarak buz uygulaması yapılmaz. Buz, ağrıyı ve şişliği azaltmaya yardımcı olsa da, şiddetli kanamalarda doğrudan baskı ve yükseltme kadar etkili bir kanama kontrol yöntemi değildir. Doğrudan buz uygulaması, dokularda donmaya veya ek hasara da neden olabilir. Acil durumdaki öncelik, kan kaybını en hızlı ve etkili şekilde durdurmaktır.

Özetle, dış kanamalarda temel ilk yardım, **doğrudan baskı, bölgenin yükseltilmesi ve bası noktalarına baskı** uygulamaktır. Buz uygulaması, kanamayı yavaşlatmak için birincil bir yöntem değildir ve yanlış uygulamada zararlı olabilir.

3. Aşağıdakilerden hangisi göğüs ağrısında yapılan ilkyardım uygulamalarındandır?

a) Hasta hemen yatar pozisyona alınarak dinlenmesi sağlanır.

b) Hastaya hemen kalp masajı ve suni solunum yapılır.

c) Hastaya koma pozisyonu verilerek dinlenmesi sağlanır.

d) Kullandığı ilaçlar varsa almasına yardım edilir.

CEVABI GÖR

Doğru Cevap: d) Kullandığı ilaçlar varsa almasına yardım edilir.

Açıklama: Göğüs Ağrısında Doğru İlkyardım Yaklaşımı

Göğüs ağrısı, kalp krizi gibi ciddi bir durumun belirtisi olabileceği için her zaman ciddiye alınmalı ve acil tıbbi yardım istenmelidir. İlk yardımda amaç, hastanın rahatlamasını sağlamak ve durumu stabil tutmaktır.

• a) Hasta hemen yatar pozisyona alınarak dinlenmesi sağlanır: Bu ifade **yanlıştır**. Göğüs ağrısı olan bir hasta genellikle yarı oturur pozisyonda (veya “oturur pozisyon”) daha rahat nefes alır ve kalp üzerindeki yük azalır. Tamamen yatar pozisyon, solunumu zorlaştırabilir.
• b) Hastaya hemen kalp masajı ve suni solunum yapılır: Bu ifade **yanlıştır**. Kalp masajı ve suni solunum (Temel Yaşam Desteği), **kalbi ve/veya solunumu durmuş** kişilere uygulanır. Göğüs ağrısı olan ancak bilinci açık, solunumu ve nabzı olan bir hastaya TYD yapmak doğru değildir, hatta zararlı olabilir.
• c) Hastaya koma pozisyonu verilerek dinlenmesi sağlanır: Bu ifade **yanlıştır**. Koma pozisyonu, bilinci kapalı olan ancak solunumu ve nabzı olan hastalarda hava yolunun açık kalmasını sağlamak için verilir. Göğüs ağrısı çeken bilinçli bir hasta için uygun bir pozisyon değildir.
• d) Kullandığı ilaçlar varsa almasına yardım edilir: Bu ifade **doğrudur**. Eğer hasta kalp rahatsızlığı için doktoru tarafından reçete edilmiş ve yanında taşıdığı ilaçları (örneğin dilaltı nitrat tabletleri gibi) varsa, bu ilaçları almasına yardım edilmelidir. Bu ilaçlar, kalbin kanlanmasını artırarak veya damarları genişleterek ağrıyı hafifletebilir. Ancak, ilk yardımcının kendi inisiyatifiyle herhangi bir ilaç vermesi kesinlikle yanlıştır. Sadece hastanın zaten kullanmakta olduğu ve doktoru tarafından reçete edilmiş ilaçlar için geçerlidir. Ayrıca, bu ilacın kullanılmasının ardından hemen 112 aranmalıdır.

Özetle, göğüs ağrısı yaşayan bir hastaya ilk yardımda temel adımlar, **hemen 112’yi aramak**, hastanın **yarı oturur pozisyonda rahat etmesini sağlamak** ve eğer varsa **doktoru tarafından reçete edilmiş acil durum ilaçlarını almasına yardımcı olmaktır.**

4. Aşağıdakilerden hangisi hasta/yaralı taşınmasında genel kurallardandır?

a) Daha kısa ve küçük kas grupları kullanılmalıdır.

b) Hastayı kaldırırken önce ayak tarafı sonra baş tarafı kaldırılmalıdır.

c) Hızlı ve uzun adımlarla yürümek gerekir, adımlar omuzdan daha geniş olmalıdır.

d) Yön değiştirirken ani dönme ve bükülmelerden kaçınılmalıdır..

CEVABI GÖR

Doğru Cevap: d) Yön değiştirirken ani dönme ve bükülmelerden kaçınılmalıdır.

Açıklama: Hasta/Yaralı Taşınmasında Güvenli Kurallar

Hasta veya yaralı taşınması, hem kazazedenin mevcut yaralanmalarını kötüleştirmemek hem de ilk yardımcının kendisini sakatlamamak için belirli prensiplere uygun olarak yapılmalıdır. Bu kurallar, güvenli ve etkili bir taşıma için hayati önem taşır.

• a) Daha kısa ve küçük kas grupları kullanılmalıdır: Bu ifade **yanlıştır**. Kaldırma ve taşıma sırasında **daha güçlü ve büyük kas grupları** (bacak ve kalça kasları gibi) kullanılmalıdır. Sırt ve kol gibi küçük kas gruplarını kullanmak, ilk yardımcının kendine zarar verme riskini artırır. Kaldırma, dizlerden bükülerek yapılmalı, belden eğilmekten kaçınılmalıdır.
• b) Hastayı kaldırırken önce ayak tarafı sonra baş tarafı kaldırılmalıdır: Bu ifade **yanlıştır**. Hasta kaldırılırken, genellikle hastanın omurga ekseninin bozulmaması ve başın korunması esastır. Hızlı kaldırmaktan kaçınılmalı ve mümkünse birden fazla kişiyle koordineli bir şekilde, omurga eksenini bozmadan aynı anda kaldırılmalıdır. Eğer tek taraflı kaldırma yapılacaksa, genellikle baş kısmı daha dikkatli kaldırılmalıdır.
• c) Hızlı ve uzun adımlarla yürümek gerekir, adımlar omuzdan daha geniş olmalıdır: Bu ifade **yanlıştır**. Hasta taşınırken **yavaş, düzenli ve kısa adımlarla** yürünmelidir. Hızlı ve uzun adımlar dengeyi bozabilir, düşme riskini artırabilir ve hastanın sarsılmasına neden olabilir. Adımlar, omuz genişliğinden daha fazla olmamalıdır; rahat ve dengeli bir duruş sağlanmalıdır.
• d) Yön değiştirirken ani dönme ve bükülmelerden kaçınılmalıdır: Bu ifade **doğrudur**. Hasta taşınırken yön değiştirilmesi gerektiğinde, ani bel bükülmeleri veya dönmelerden kaçınılmalıdır. Bunun yerine, tüm vücut bir bütün olarak dönmeli veya küçük adımlarla yavaşça yön değiştirilmelidir. Bu, hem ilk yardımcının belini korur hem de hastanın omurgasına gelebilecek zararı en aza indirir.

Özetle, hasta/yaralı taşınmasında temel prensip, **hareketlerin kontrollü, yavaş ve omurga eksenini koruyacak şekilde yapılmasıdır**; ani hareketlerden ve uygunsuz kas kullanımından kaçınılmalıdır.

5. Deniz canlıları sokmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?

a) Yaralı bölge hareket ettirilerek kanlanması sağlanır.

b) Batan diken varsa ve görülüyorsa çıkartılır.

c) Etkilenen bölge ovulmalıdır.

d) Hastaya hemen koma pozisyonu verilir.

CEVABI GÖR

Doğru Cevap: b) Batan diken varsa ve görülüyorsa çıkartılır.

Açıklama: Deniz Canlıları Sokmalarında Doğru İlkyardım

Deniz canlıları (deniz kestanesi, vatoz, deniz anası gibi) tarafından sokulmalarda ilk yardım, genellikle zehrin etkisini azaltmaya, ağrıyı dindirmeye ve varsa batmış dikenleri çıkarmaya odaklanır. Her canlının zehri farklı olsa da, bazı genel ilk yardım prensipleri uygulanır.

• a) Yaralı bölge hareket ettirilerek kanlanması sağlanır: Bu ifade **yanlıştır**. Yaralı bölgeyi hareket ettirmek, zehrin vücuda daha hızlı yayılmasına neden olabilir. Genellikle sokulan bölgenin hareketsiz tutulması önerilir.
• b) Batan diken varsa ve görülüyorsa çıkartılır: Bu ifade **doğrudur**. Deniz kestanesi veya bazı balıkların dikenleri gibi cisimler deriye batmışsa, enfeksiyonu ve ağrıyı azaltmak için dikkatlice çıkarılmaları gerekir. Dikenler cımbızla veya temiz bir kredi kartı kenarı gibi bir cisimle sıyrılarak çıkarılmaya çalışılabilir. Ancak derin ve büyük batmalar için tıbbi yardım almak gerekir.
• c) Etkilenen bölge ovulmalıdır: Bu ifade **yanlıştır**. Sokulan veya zehirli temas olan bölgeyi ovmak, zehrin daha derine nüfuz etmesine ve daha hızlı yayılmasına neden olabilir, ayrıca dokuya ek zarar verebilir.
• d) Hastaya hemen koma pozisyonu verilir: Bu ifade **yanlıştır**. Koma pozisyonu, bilinci kapalı olan ancak solunumu ve dolaşımı devam eden hastalarda hava yolunu açık tutmak için verilir. Deniz canlısı sokmalarında, hasta bilinci açıksa veya koma durumu yoksa bu pozisyona gerek yoktur. Zehirlenmenin şiddetine bağlı olarak sistemik reaksiyonlar gelişebilir, bu durumda profesyonel tıbbi yardım önemlidir.

Deniz canlısı sokmalarında önemli ek bir ilk yardım bilgisi: Özellikle deniz anası sokmalarında, zehirli kapsüllerin etkisini nötralize etmek için **sirke (asetik asit)** ile yıkama önerilir. Sıcak su (dayanılabilecek en sıcak su) uygulamak ise vatoz gibi bazı canlıların ısıya duyarlı zehirlerinin etkisini azaltmaya yardımcı olabilir. Ancak, bu uygulamalar türden türe değişebilir ve her zaman ilk olarak profesyonel tıbbi yardım aranmalıdır.

6. Aşağıdakilerden hangisi hayvan ısırıklarında ilkyardım uygulaması değildir?

a) Hafif yaralanmalarda yara 5 dakika süreyle sabun ve soğuk suyla yıkanır.

b) Ciddi yaralanma ve kanama varsa yaraya temiz bir bezle basınç uygulanarak kanama durdurulmalıdır.

c) Derhal tıbbi yardım istenmeli (112)

d) Hastaya kuduz ve/veya tetanos aşısı yapılmalıdır.

CEVABI GÖR

Doğru Cevap: d) Hastaya kuduz ve/veya tetanos aşısı yapılmalıdır.

Açıklama: Hayvan Isırıklarında İlkyardım ve Sonrası

Hayvan ısırıkları, küçük sıyrıklardan ciddi doku hasarına ve enfeksiyon riskine (özellikle kuduz ve tetanos) kadar değişen sonuçlar doğurabilir. İlk yardımın amacı, enfeksiyon riskini azaltmak ve kanamayı kontrol altına almaktır.

• a) Hafif yaralanmalarda yara 5 dakika süreyle sabun ve soğuk suyla yıkanır: Bu ifade **doğrudur**. Hafif ısırıklarda bile yaranın bol sabun ve soğuk suyla en az 5 dakika boyunca yıkanması, enfeksiyon riskini (özellikle kuduz) önemli ölçüde azaltır. Bu, yara üzerindeki mikropları ve tükürüğü uzaklaştırmaya yardımcı olur.
• b) Ciddi yaralanma ve kanama varsa yaraya temiz bir bezle basınç uygulanarak kanama durdurulmalıdır: Bu ifade **doğrudur**. Herhangi bir kanamada olduğu gibi, hayvan ısırığı sonucu oluşan ciddi kanamalarda da yara üzerine temiz bir bezle doğrudan ve sürekli baskı uygulanarak kanama kontrol altına alınmalıdır.
• c) Derhal tıbbi yardım istenmeli (112): Bu ifade **doğrudur**. Özellikle ciddi ısırıklarda, derin yaralarda, kanama kontrol edilemiyorsa, ısırılan bölge eklemlere yakınsa, ısırığı yapan hayvanın kuduz şüphesi varsa veya çocuklarda ısırık meydana geldiyse derhal 112 aranarak tıbbi yardım istenmelidir.
• d) Hastaya kuduz ve/veya tetanos aşısı yapılmalıdır: Bu ifade **yanlıştır**. Aşı yapma işlemi, ilk yardımcının değil, **tıbbi profesyonellerin (doktor veya hemşire)** görevidir. İlk yardımcının yetki ve sorumluluğu, olay yerinde acil müdahaleyi yapmak ve hastayı güvenli bir şekilde sağlık kuruluşuna sevk etmektir. Aşı kararı ve uygulaması, ısırığın ciddiyeti, hayvanın durumu (kuduz riski), hastanın aşı geçmişi gibi faktörler değerlendirilerek bir sağlık uzmanı tarafından yapılır.

Özetle, hayvan ısırıklarında ilk yardımcının görevi, yaranın temizliğini ve kanama kontrolünü sağlamak ile profesyonel yardım çağırmaktır. **Aşı uygulaması ilk yardımcının görev ve yetki alanı dışındadır.**

7. Aşağıdakilerden hangisi kan şekeri düşmesinin nedenlerinden değildir?

a) Şeker hastalığı tedavisine bağlı.

b) Uzun egzersizler sonrası.

c) Çok şekerli besinler yemek.

d) Barsak ameliyatı geçirenlerde yemek sonrası.

CEVABI GÖR

Doğru Cevap: c) Çok şekerli besinler yemek.

Açıklama: Kan Şekeri Düşmesinin (Hipoglisemi) Nedenleri

Kan şekeri düşmesi (hipoglisemi), kan glikoz seviyesinin normalin altına düşmesi durumudur. Bu durum, özellikle diyabetli kişilerde görülebildiği gibi, bazı başka durumlarda da ortaya çıkabilir.

• a) Şeker hastalığı tedavisine bağlı: Bu ifade **doğrudur**. Diyabet tedavisinde kullanılan insülin veya bazı oral antidiyabetik ilaçların dozu fazla geldiğinde veya ilaçlar alındığı halde yeterince yemek yenmediğinde kan şekeri düşebilir. Bu, diyabetli hastalarda hipogliseminin en yaygın nedenidir.
• b) Uzun egzersizler sonrası: Bu ifade **doğrudur**. Uzun süreli ve yoğun fiziksel aktivite, vücudun glikoz depolarını hızla tüketmesine neden olabilir. Özellikle diyabetli kişilerde ilaç dozunun egzersize göre ayarlanmaması durumunda hipoglisemi riski artar.
• c) Çok şekerli besinler yemek: Bu ifade **yanlıştır**. Çok şekerli besinler yemek genellikle kan şekerini **yükseltir**, düşürmez. Ancak, bazı duyarlı kişilerde (özellikle reaktif hipoglisemi eğilimi olanlarda) çok hızlı ve yüksek miktarda şeker alımı, insülinin aşırı salgılanmasına ve ardından kan şekerinin hızla düşmesine neden olabilir. Fakat genel ve doğrudan bir neden olarak, “kan şekeri düşmesinin” nedeni “şekerli besin yemek” değildir; tam tersine, bu durum genellikle bir yükselişle başlar. Soru genel bir neden sorduğu için bu seçenek yanlış kabul edilir.
• d) Bağırsak ameliyatı geçirenlerde yemek sonrası: Bu ifade **doğrudur**. Özellikle gastrik bypass gibi bağırsak ameliyatları sonrası bazı kişilerde, yemeklerin hızla ince bağırsağa geçmesi (hızlı boşalma sendromu) insülinin aşırı salgılanmasına yol açarak yemek sonrası reaktif hipoglisemiye neden olabilir.

Özetle, çok şekerli besinler yemek, doğrudan kan şekeri düşmesinin bir nedeni değildir; aksine, genellikle yükselişe yol açar. Hipoglisemi genellikle diyabet tedavisiyle ilgili faktörler, uzun süreli açlık veya egzersiz gibi durumlarla ilişkilidir.

8. Bayılan bir kişiye uygulanacak ilkyardım nasıl olmalıdır?

a) Sırt üstü yatırılarak ayakları kaldırılmadan uzatılır.

b) Solunum yolu açıklığı kontrol edilir ve açıklığın korunması sağlanır.

c) Hastanın kusması varsa şok pozisyonu verilir.

d) Bayılan bir kişiye ağır bir koku koklatılmalıdır.

CEVABI GÖR

Doğru Cevap: b) Solunum yolu açıklığı kontrol edilir ve açıklığın korunması sağlanır.

Açıklama: Bayılmada Doğru İlkyardım Yaklaşımı

Bayılma (senkop), beynin geçici olarak yeterince kan alamaması sonucu kısa süreli ve yüzeysel bilinç kaybı durumudur. Genellikle birkaç dakika içinde kendiliğinden düzelir. İlk yardımda temel amaç, hastanın güvenliğini sağlamak ve beyne kan akışını artırmaktır.

• a) Sırt üstü yatırılarak ayakları kaldırılmadan uzatılır: Bu ifade **yanlıştır**. Bayılan bir kişiyi sırt üstü yatırırken, beyne kan akışını artırmak için ayakları **30 cm kadar yukarı kaldırılmalıdır**. Bu, yer çekiminin etkisiyle kanın beyne yönelmesine yardımcı olur.
• b) Solunum yolu açıklığı kontrol edilir ve açıklığın korunması sağlanır: Bu ifade **doğrudur**. Bilinç kaybı olan her durumda olduğu gibi, bayılan bir kişide de solunum yolu açıklığı kontrol edilmeli ve dilin geriye kaçarak solunum yolunu tıkamasını önlemek için baş-çene pozisyonu verilerek açıklık korunmalıdır. Bu, hayati bir adımdır.
• c) Hastanın kusması varsa şok pozisyonu verilir: Bu ifade **yanlıştır**. Şok pozisyonu (ayaklar yukarıda), bilinçli veya bilinci açık olmayan ancak kusma riski olmayan hastalarda dolaşımı desteklemek için kullanılır. Eğer hastanın kusması varsa, kusmuğun akciğerlere kaçmasını (aspirasyon) önlemek için **yan yatar pozisyon (koma pozisyonu)** verilmelidir.
• d) Bayılan bir kişiye ağır bir koku koklatılmalıdır: Bu ifade **yanlıştır**. Amonyak veya kolonya gibi ağır kokular koklatmak, solunum yollarını tahriş edebilir ve faydadan çok zarar getirebilir. Ayrıca, hastanın bilinci kapalıyken bu tür maddelerin solunması riskli olabilir.

Özetle, bayılan bir kişiye ilk yardımda temel adımlar, **hastanın güvenliğini sağlamak, solunum yolu açıklığını kontrol etmek ve korumak, ayaklarını yukarı kaldırmak** ve bilinci geri gelene kadar gözlemlemektir. Eğer bilinç uzun süre geri gelmezse veya başka ciddi belirtiler varsa, 112 aranmalıdır.

9. Aşağıdakilerden hangisi donukta yapılan ilkyardım uygulamalarındandır?

a) Hasta/yaralı çok sıcak bir ortama hatta mümkünse sobanın yanına getirilmelidir.

b) Sıcak içecekler verilmez.
c) Su toplamış bölgeler patlatılarak, krem sürülür.

d) Donuk bölge ovulmaz, kendi kendine ısınması sağlanır.

CEVABI GÖR

Doğru Cevap: d) Donuk bölge ovulmaz, kendi kendine ısınması sağlanır.

Açıklama: Donukta Doğru İlkyardım Yaklaşımı

Donuklar, vücut dokularının aşırı soğuğa maruz kalması sonucu hasar görmesidir. İlk yardımın temel amacı, donmuş bölgeyi nazikçe ve kontrollü bir şekilde ısıtmak, daha fazla doku hasarını önlemek ve enfeksiyon riskini en aza indirmektir. Yanlış uygulamalar, durumu daha da kötüleştirebilir.

• a) Hasta/yaralı çok sıcak bir ortama hatta mümkünse sobanın yanına getirilmelidir: Bu ifade **yanlıştır**. Donan bir kişiyi aniden çok sıcak bir ortama veya doğrudan ısı kaynağı (soba, kalorifer, sıcak su torbası gibi) yanına getirmek, ani ısı değişimi nedeniyle dokularda ek hasara (yanık) yol açabilir. Isınma süreci yavaş ve kontrollü olmalıdır, ideal olan ılık bir ortamdır.
• b) Sıcak içecekler verilmez: Bu ifade **yanlıştır**. Bilinci yerinde olan donma tehlikesi geçiren kişilere, vücut ısısını desteklemek ve enerji sağlamak amacıyla ılık (sıcak değil) ve şekerli içecekler (çay, meyve suyu gibi) verilebilir. Alkollü içeceklerden kaçınılmalıdır.
• c) Su toplamış bölgeler patlatılarak, krem sürülür: Bu ifade **yanlıştır**. Donuklarda oluşan su kabarcıkları (bül), yanıklardaki gibi patlatılmamalıdır, çünkü bu enfeksiyon riskini artırır. Ayrıca, kremler veya merhemler, yaranın değerlendirilmesini zorlaştırabilir ve enfeksiyon riskini artırabilir. Üzerleri temiz bir bezle (tercihen steril) kapatılmalıdır.
• d) Donuk bölge ovulmaz, kendi kendine ısınması sağlanır: Bu ifade **doğrudur**. Donmuş dokular son derece hassastır ve ovmak, buz kristallerinin doku içinde hareket etmesine ve hücrelere daha fazla mekanik zarar vermesine neden olabilir. Bu, kalıcı hasarı artırır. Donuk bölgenin kendi kendine veya ılık suya daldırılarak (37-40°C arası) yavaşça ısınması sağlanmalıdır.

Özetle, donukta yapılan en doğru ilk yardım, **dokuları ovmaktan kaçınmak ve ısınma sürecini nazik ve kontrollü bir şekilde sağlamaktır**.

10. Aşağıdakilerden hangisi ısı ile oluşan yanıklarda yapılan ilkyardım işlemlerindendir?

a) Ödem oluşabileceği düşünülerek yüzük, bilezik, saat gibi eşyalar çıkarılır.

b) Yanık bölge enaz 20 dakika buz altında tutulur.

c) Su toplamış yerler patlatılarak hastanın acı çekmesi engellenmelidir.

d) Yanık üzerine ilaç yada yanık merhemi gibi maddeler sürülmelidir.

CEVABI GÖR

Doğru Cevap: a) Ödem oluşabileceği düşünülerek yüzük, bilezik, saat gibi eşyalar çıkarılır.

Açıklama: Isı Yanıklarında Doğru İlkyardım Uygulamaları

Isı ile oluşan yanıklar (termal yanıklar), sıcak sıvılar, alev, buhar veya sıcak nesnelerle temas sonucu deride ve altındaki dokularda meydana gelen hasarlardır. İlk yardımın amacı, yanığın ilerlemesini durdurmak, ağrıyı azaltmak ve enfeksiyonu önlemektir.

• a) Ödem oluşabileceği düşünülerek yüzük, bilezik, saat gibi eşyalar çıkarılır: Bu ifade **doğrudur**. Yanık bölgesinde hızla şişlik (ödem) gelişebilir. Bu şişlik, yüzük, bilezik veya saat gibi sıkı takıların kan dolaşımını kesmesine ve doku hasarını artırmasına neden olabilir. Bu nedenle, yanık müdahalesinin hemen başında bu tür eşyalar çıkarılmalıdır.
• b) Yanık bölge en az 20 dakika buz altında tutulur: Bu ifade **yanlıştır**. Yanık bölgesine **buz veya buzlu su** uygulamak, doku hasarını artırabilir ve hatta hipotermiye yol açabilir, özellikle geniş yanıklarda. Yanık bölge, yanığın şiddetine göre değişmekle birlikte, genellikle 15-20 dakika kadar **soğuk (buz gibi değil, serin) akan su altında** tutulmalıdır. Bu, yanma hissini durdurur ve ısıyı uzaklaştırır.
• c) Su toplamış yerler patlatılarak hastanın acı çekmesi engellenmelidir: Bu ifade **yanlıştır**. Yanıklarda oluşan su kabarcıkları (bül veya falyan), derinin enfeksiyona karşı doğal bariyeridir. Bunları patlatmak, enfeksiyon riskini artırır ve iyileşmeyi geciktirebilir. Kabarcıklar kendiliğinden patlarsa, üzeri temiz bir bezle kapatılmalıdır.
• d) Yanık üzerine ilaç veya yanık merhemi gibi maddeler sürülmelidir: Bu ifade **yanlıştır**. Yanık üzerine diş macunu, yoğurt, salça, zeytinyağı veya bilinçsizce herhangi bir krem/merhem sürmek, enfeksiyon riskini artırır, yanığın ciddiyetinin değerlendirilmesini zorlaştırır ve doku iyileşmesini olumsuz etkileyebilir. Temiz su ile soğutma sonrası steril bir bezle kapatmak en doğrusudur.

Özetle, ısı ile oluşan yanıklarda ilk yardımın temel prensibi, yanık sürecini durdurmak ve komplikasyonları önlemektir. Bu bağlamda, **şişlik oluşmadan takıların çıkarılması** kritik bir adımdır.