Çıkıkta ilkyardım nasıl olmalıdır?
KIRIK, ÇIKIK VE BURKULMALARDA İLKYARDIM:
Çıkıkta ilkyardım nasıl olmalıdır?
Eklem aynen bulunduğu şekilde tespit edilir,
Kırık yerine oturtulmaya çalışılmaz,
Hasta / yaralıya ağızdan hiçbir şey verilmez,
Bölgede nabız, deri rengi ve ısısı kontrol edilir,
Tıbbi yardım istenir (112).
Çıkık, bir eklemi oluşturan kemiklerin normal yerlerinden kalıcı olarak ayrılması durumudur. Genellikle düşme, darbe veya zorlayıcı hareketler sonucu meydana gelir ve oldukça ağrılıdır. Çıkık durumunda doğru ve hızlı bir ilk yardım müdahalesi, hem ağrıyı hafifletmek hem de ek hasarları önlemek için hayati önem taşır. İşte çıkıkta adım adım ilk yardım uygulamaları:
- Sakin Olun ve Kişiyi Rahatlatın: Öncelikle yaralı kişinin paniklemesini engelleyin ve sakin kalmasını sağlayın. Sakin bir ortam, doğru müdahale için önemlidir.
- Yaralı Bölgeyi Hareket Ettirmeyin: En önemli kural, çıkık olan eklemi asla yerine oturtmaya çalışmamaktır! Bu, eklem çevresindeki damar, sinir ve bağ dokularına daha fazla zarar verebilir. Yaralı bölgenin hareket etmesini engelleyin.
- Destekleyici Bir Tespit Yapın: Eklemdeki hareketi kısıtlamak için yaralı bölgeyi sabit tutmaya çalışın. Bunun için uygun bir atel (tahta parçası, rulo gazete, dergi gibi sert bir materyal) veya askı kullanabilirsiniz. Örneğin, kol çıkığında üçgen bandajla kolu askıya almak rahatlama sağlayacaktır. Tespit yaparken sıkı bağlamaktan kaçının, kan dolaşımını engellememelisiniz.
- Buz Uygulayın: Şişliği ve ağrıyı azaltmak için çıkık olan bölgeye bir bezle sarılmış buz torbası veya soğuk kompres uygulayın. Buz, ilk 24-48 saat içinde düzenli aralıklarla (her seferinde 15-20 dakika) uygulanmalıdır.
- Ağrı Kesici Verilebilir (Eğer Mümkünse): Eğer kişi bilinci açık ve yutabiliyorsa, ağrısını hafifletmek için reçetesiz satılan bir ağrı kesici (parasetamol veya ibuprofen gibi) verilebilir.
- Profesyonel Yardım Alın: İlk yardımı uyguladıktan sonra vakit kaybetmeden yaralıyı en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırın veya 112 Acil Servisi arayın. Bir doktor, eklemi doğru şekilde yerine oturtacak ve gerekli tedaviyi uygulayacaktır.
| Kırık, Çıkık ve Burkulmalarda İlk Yardım Tespit Tablosu | ||
|---|---|---|
| Yaralanma Türü | Tanım ve Belirtiler | Tespit (Sabitleme) Nasıl Yapılır? |
| **Kırık** | Kemik bütünlüğünün bozulmasıdır. Genellikle **şiddetli ağrı**, **şekil bozukluğu**, **şişlik**, **morarma** ve **hareket kısıtlılığı** ile kendini belli eder. | Yaralı bölgeyi hareket ettirmeden, **olduğu pozisyonda** tutun. Atel veya sert bir cisimle (tahta, rulo gazete, karton) sabitleyin. Tespit, yaralı kemiğin **üst ve alt eklemlerini de içine alacak** şekilde yapılmalıdır. |
| **Çıkık** | Eklem yüzeylerinin kalıcı olarak birbirinden ayrılmasıdır. **Yoğun ağrı**, eklemde **belirgin şekil bozukluğu** ve eklemi **hareket ettirememe** en temel belirtileridir. | **Kesinlikle eklemi yerine oturtmaya çalışmayın!** Bu daha fazla hasara neden olabilir. Yaralı eklemi nazikçe, ağrıyı artırmayacak bir pozisyonda **sabitleyin** (örneğin kol askısı ile). Acil tıbbi yardım alın. |
| **Burkulma** | Eklem bağlarının gerilmesi veya yırtılması durumudur. Belirtileri arasında **ağrı**, **şişlik**, **morarma** ve eklemde **hassasiyet** bulunur. | Yaralı bölgeyi **dinlendirin** ve mümkünse **yukarı kaldırın**. Elastik bandaj veya sargı ile hafifçe sararak **destekleyin**, ancak kan dolaşımını engellemeyin. Şişliği azaltmak için soğuk kompres uygulayabilirsiniz. |
